Duitsland in een arbeidstijddilemma: Merz eist meer uren aan het bureau!

Duitsland in een arbeidstijddilemma: Merz eist meer uren aan het bureau!

In een huidige oproep roept bondskanselier Friedrich Merz op tot een verhoging van de werkuren in Duitsland. Dit lijkt nodig omdat uit een evaluatie van het Duitse Economisch Instituut (IW) blijkt dat de werktijden in Duitsland relatief laag zijn vergeleken met andere landen. In 2023 bedroeg de gemiddelde arbeidstijd voor werknemers van 15 tot en met 64 jaar slechts 1.036 uur. Ter vergelijking: Griekenland noteerde 1.172 uur, Polen zelfs 1.304 uur, terwijl Nieuw-Zeeland met ruim 1.400 uur voorop gaat. Ook de talrijke deeltijdarbeidsrelaties in Duitsland dragen bij aan deze trend: ongeveer 30% van de beroepsbevolking werkt in deeltijd.

Hoe Focus Volgens rapporten kende Duitsland in mei 2024 een piek in de werkgelegenheid met ongeveer 46 miljoen werknemers, hoewel dit aantal sindsdien is afgenomen. Volgens prognoses zullen tegen 2036 bijna 20 miljoen babyboomers met pensioen gaan, wat voor extra uitdagingen op de arbeidsmarkt zou kunnen zorgen. Dit leidt tot het besef dat de Duitse arbeidsmarkt als geheel een negatieve groei zou kunnen ervaren als aanzienlijk meer mensen niet zouden werken tot de normale pensioenleeftijd.

Verkorting van de werkuren

Uit een onderzoek van het Duitse Instituut voor Economisch Onderzoek (DIW) sinds de hereniging blijkt dat de gemiddelde werkuren sindsdien voortdurend zijn afgenomen. Ondanks een stijging in de afgelopen tien jaar hebben veel Europese landen hun arbeidsuren per hoofd van de bevolking aanzienlijk verhoogd. De arbeidsuren stegen met 15% in Spanje, met 21% in Griekenland en met 23% in Polen. In Duitsland is er sinds 2013 echter slechts sprake van een stijging van 2%. Deze stagnerende uren hebben ook impact op het nationaal inkomen en de sociale zekerheid in het land.

Een ander onderliggend probleem is het hoge deeltijdtarief, dat deels voortvloeit uit de hoge belastingdruk op middeninkomens, waardoor overwerk onaantrekkelijk wordt. In internationale vergelijking is het deeltijdpercentage in landen als Italië met 18% en Polen met 6% veel lager. De arbeidsmarkt in Duitsland lijkt ook weinig prikkels te bieden om de arbeidsparticipatie van vrouwen, vooral moeders, te vergroten. Zij hebben de wens geuit om hun werktijden uit te breiden, wat op zijn beurt een betere uitbreiding van de zorg- en onderwijsinfrastructuur voor kinderen vereist.

Nood aan politieke actie

Om de situatie te verbeteren roepen deskundigen en politici op tot fundamentele veranderingen. Er wordt voorgesteld om negatieve prikkels zoals pensionering op 63-jarige leeftijd af te schaffen om meer mensen aan te moedigen langer op de arbeidsmarkt te blijven. De regelgeving voor vervroegde pensioenen zou kunnen leiden tot een daling van het totale Duitse arbeidsvolume, terwijl tegelijkertijd de werkgelegenheid van vrouwen al beter benut wordt dan in veel andere Europese landen. Het creëren van betere randvoorwaarden en prikkels zou kunnen helpen de werktijden in Duitsland duurzaam te verlengen.

Over het geheel genomen is het duidelijk dat Duitsland voor een aanzienlijke uitdaging staat om niet achterop te raken in de internationale vergelijking. De weg naar een hogere arbeidsparticipatie en hogere arbeidsuren vergt zowel politieke als sociale inspanningen.