Miejski kryzys finansowy: rekordowy deficyt 24,8 miliarda euro!

Miejski kryzys finansowy: rekordowy deficyt 24,8 miliarda euro!

Sytuacja finansowa gmin w Niemczech staje się coraz bardziej krytyczna. W 2024 r. budżety gmin odnotowały deficyt finansowy na poziomie 24,8 mld euro, co jest najwyższym deficytem od zjednoczenia. Dla porównania deficyt na koniec 2023 roku wyniósł zaledwie 6,6 mld euro. Ten drastyczny wzrost wynika przede wszystkim z eksplozji wydatków socjalnych, które wzrosły o prawie 12% i stanowią obecnie dużą część wydatków gmin. Oprócz świadczeń socjalnych o prawie 9% wzrosły także koszty osobowe, a dochody podatkowe wzrosły jedynie o 1,5%, co dodatkowo pogłębiło trudności finansowe. kommunal.de podaje, że już w pierwszej połowie 2024 r. odnotowano wzrost deficytu o 10 mld euro w porównaniu z rokiem poprzednim.

Wydatki w budżetach zasadniczych i nadwyżkowych gmin wzrosły rok do roku o 12,6%, natomiast dochody wzrosły jedynie o 7,6%. Skutkowało to tym, że 6,2% wydatków nie znalazło pokrycia w stałych dochodach, co zmusiło gminy do sięgania po rezerwy i pożyczki. Niemiecki Związek Miast określił sytuację finansową jako „katastrofalną” i wezwał do reformy systemu finansowego. Helmut Dedy, dyrektor generalny stowarzyszenia, przestrzegł, że gminy nie są w stanie samodzielnie zrekompensować deficytu. Do kompleksowych reform w zakresie dystrybucji finansowej wzywa także Niemieckie Stowarzyszenie Okręgów.

Wyzwania i wydatki

Główną przyczyną deficytu są świadczenia społeczne, które wzrosły o 11,7% do 84,5 mld euro. Szczególnie zauważalne są podwyżki świadczeń obywatelskich i pomocy społecznej, z których każdy wzrósł o 12,4%, czyli do 21,1 mld euro. Wydatki na opiekę nad dziećmi i młodzieżą również wzrosły o 17,1% do 18,3 mld euro, natomiast pomoc integracyjna o 13,6% do 22,7 mld euro. Te zwiększone wydatki stawiają gminy przed ogromnymi wyzwaniami finansowymi.

Koszty osobowe wynoszą obecnie 88,1 mld euro, na co duży wpływ miały podwyżki płac i wzrost liczby pracowników. W obliczu zaległości inwestycyjnych na kwotę 215,7 miliardów euro, z których ponad połowa dotyczy szkół oraz infrastruktury drogowej i transportowej, burmistrzowie czują się pod presją. 70% z nich za najpilniejsze wyzwanie uważa kwestie finansowe, a za główny problem 85% uważa rosnące wydatki socjalne.

Perspektywy i możliwe rozwiązania

Na najbliższe lata prognozowany jest spadek dochodów podatkowych w latach 2025-2029 o 27,2 mld euro. Stwarza to poważne problemy dla gmin, które jednocześnie borykają się z ogromnym niedoborem wykwalifikowanych pracowników – obecnie w samorządach brakuje 570 tys. pracowników. W ciągu najbliższych 20 lat z sektora publicznego odejdzie 937,1 tys. pracowników, co może jeszcze bardziej pogorszyć sytuację.

W tym kontekście w dniach 27 i 28 sierpnia 2025 r. w Getyndze odbędzie się dyskurs „Finanse 2025”, podczas którego w trzech dyskusjach panelowych i dziewięciu wystąpieniach weźmie udział aż 40 uczestników. Tematyka dyskursu obejmuje m.in. podwójne księgowanie, pomoc integracyjną, zdolność inwestycyjną, podatek od nieruchomości C oraz zabezpieczenie płynności i atrakcyjności pracodawcy. Celem dyskursu jest wypracowanie rozwiązań i sieci dla wyzwań w obszarze finansów gmin.

Obecny kryzys postrzega się jako wynik pięciu tendencji strukturalnych: zmian demograficznych, wzrostu liczby zadań pozbawionych łączności, fragmentarycznej logiki finansowania, wypierania inwestycji poprzez obowiązkowe wydatki oraz niedoboru wykwalifikowanych pracowników. Aby sprostać tym wyzwaniom, niezbędne są zasadnicze reformy i reorientacje w polityce finansowej. zdf.de również podjął te działania i podkreśla pilną potrzebę polegania gmin na wsparciu i odpowiednich modelach finansowania.