DB-ticketprijzen exploderen: belastinggeld in plaats van vervallen spoorlijnen?

DB-ticketprijzen exploderen: belastinggeld in plaats van vervallen spoorlijnen?

Deutsche Bahn (DB) kampt al jaren met toenemende frustratie onder haar passagiers. Deze ontevredenheid komt vooral voort uit frequente vertragingen en uitval in het spoorvervoer. Lang gekoesterde veronderstellingen suggereerden dat een gebrek aan investeringen de oorzaak van de problemen was. Een nieuwe studie van het Ifo Instituut is echter in tegenspraak met deze wijdverbreide opvatting en laat zien dat de toestand van het spoorwegnet beter is dan vaak wordt voorgesteld. Met name de stijgende ticketprijzen zijn het voorwerp van kritiek.

De analyse heeft tot doel licht te werpen op de werkelijke reden voor de stijging van de ticketprijzen. Volgens de auteurs van het onderzoek hangen de prijsstijgingen van de afgelopen jaren niet alleen samen met klassieke kostenfactoren. Tussen 2011 en 2024 zijn de staatssubsidies voor DB met maar liefst 300% gestegen. Ter vergelijking: het bouwvolume steeg in deze periode slechts met 21%. Dit duidt op een mismatch en roept vragen op over het gebruik van deze fondsen. Voorstanders van consumenten wijzen erop dat er vooral in 2018 sprake was van enorme prijsstijgingen, toen miljarden aan financiering beschikbaar kwamen voor klimaatbescherming. DB rechtvaardigde deze stijgingen vaak met de crisis in Oekraïne, stijgende energiekosten en een vermeend tekort aan geschoolde arbeidskrachten.

Managementfalen of infrastructuurproblemen?

Uit het onderzoek blijkt dat de prijsstijgingen niet louter het gevolg zijn van uitzonderlijke omstandigheden. Volgens de interne rapporten van DB is de toestand van het spoorwegnet over het geheel genomen verbeterd, wat de beschuldiging van een vervallen netwerk in twijfel trekt. Felix Berschin, een van de auteurs van het onderzoek, benadrukt dat slechts 60 tot 70 procent van de prijsstijgingen kan worden verklaard door pandemiegerelateerde of geopolitieke factoren. Dit doet vermoedens rijzen dat het lobbywerk van de DB Groep heeft geleid tot een toename van de staatsfinanciering.

Gesteund door de bevindingen van het onderzoek ziet het Federale Hof van Justitie tekenen van een bewuste strategie van de DB-groep om meer overheidsinvesteringen te genereren ten koste van de passagiers en om haar eigen inefficiëntie te verbergen. Deskundigen roepen daarom op tot een managementwijziging bij DB om de dringend noodzakelijke efficiëntie bij renovatiewerkzaamheden en investeringen te waarborgen.

Roep om meer efficiëntie

De spoorsector streeft naar ambitieuze jaarlijkse investeringen van 20 tot 25 miljard euro om ongewenste ontwikkelingen te compenseren. Studie-auteur Berschin waarschuwt echter dat deze extra uitgaven zouden kunnen “wegvloeien” als gevolg van de gestegen bouwprijzen. Hij beveelt aan om gedurende meerdere jaren 8 tot 10 miljard euro in het bestaande netwerk te investeren om niet alleen de nieuwe prijsexplosies tegen te gaan, maar ook om het volledige potentieel van de DB te ontwikkelen. Niettemin wordt opgemerkt dat er, ondanks de toenemende subsidies, geen directe relatie bestaat tussen de infrastructuur en de steeds vaker voorkomende vertragingen. Het bestaande infrastructuurniveau blijkt niet vervallen, maar Berschin roept niettemin op tot substantiële maatregelen en veranderingen om aan de normen te voldoen.