Financiële stresstest: 100 miljard voor Bremen, Saksen en BW – risico of kans?

Financiële stresstest: 100 miljard voor Bremen, Saksen en BW – risico of kans?

In het kader van de nieuw ingevoerde regelgeving voor de deelstaten is in het voorjaar een wijziging van de Basiswet aangenomen die hen in staat stelt weer reguliere leningen af ​​te sluiten. Dit gebeurt tegen de achtergrond dat de landen in totaal 100 miljard euro kunnen ontvangen uit het speciale infrastructuur- en klimaatneutraliteitsfonds. In tegenstelling tot de federale overheid hoeven de deelstaten echter geen eisen te stellen met betrekking tot de aanvullende middelen. Dit leidt tot discussies onder experts, zoals Sebastian Dullien van het IMK, die kritiek heeft op het gebrek aan recht op extra verstrekte middelen.

De vrees bestaat dat zonder duidelijke regels de verstrekte middelen zouden kunnen worden gebruikt om bestaande structuren te stabiliseren in plaats van voor noodzakelijke investeringen. Bremen wordt bijzonder getroffen, omdat het wordt beschouwd als de financieel zwakste federale staat en kampt met de hoogste schuldenlast. Bremen mag in de toekomst jaarlijks 140 miljoen euro aan nieuwe leningen afsluiten, naast 400 miljoen euro voor herstructureringssteun. Ondanks deze vereenvoudigingen zijn de eisen voor het gebruik van deze nieuwe fondsen strenger.

Uitdagingen in de deelstaten

Saksen, al lang bekend om zijn positieve begrotingsimago, wordt geconfronteerd met problemen zoals een tekort aan leraren en een vervallen infrastructuur. Onder premier Michael Kretschmer wordt er meer geld geïnvesteerd in onderwijs en veiligheid, maar de bezuinigingsdruk blijft op het land drukken. Het risico bestaat dat de 100 miljard euro uit het speciale fonds niet zal dienen als financiering voor nieuwe investeringen, maar ter vervanging van uw eigen uitgaven.

Baden-Württemberg daarentegen heeft een hoge belastingcapaciteit, maar wordt geconfronteerd met toenemende personeels- en investeringslasten. De verwachte verandering in de rentetarieven zou de financiële lasten tegen 2029 kunnen verdubbelen en vormt daarom een ​​verdere uitdaging. Uit de IMK-berekeningen blijkt dat de 500 miljard euro van het speciale fonds slechts ongeveer driekwart van de werkelijke investeringsbehoefte kan dekken.

Kansen en risico's van het gebruik van fondsen

De 100 miljard euro van de federale overheid kan voor de drie deelstaten zowel een kans als een risico betekenen: de mogelijkheid om dringend noodzakelijke investeringen te doen wordt gecompenseerd door het gevaar dat de middelen niet doelgericht worden ingezet. De verschillende uitdagingen waarmee de staten worden geconfronteerd – van de acute behoefte aan renovatie in Bremen tot de structurele problemen van Saksen en de financiële druk van Baden-Württemberg – illustreren de urgentie van het doelgericht inzetten van de fondsen.

De Basiswet staat de oprichting toe van speciale fondsen voor specifieke doeleinden die niet voorkomen in de federale begroting en daarom niet onderworpen zijn aan de schuldenrem. Volgens de Federale Rekenkamer zijn er momenteel 29 speciale fondsen met een totaalvolume van ongeveer 869 miljard euro. De bekendste bijzondere fondsen zijn onder meer het Corona Economic Stability Fund en het Climate and Transformation Fund, dat tussen 2024 en 2027 in totaal 211,8 miljard euro beschikbaar zal stellen voor klimaatvriendelijke maatregelen. Deze fondsen worden onder meer gefinancierd uit opbrengsten uit de Europese emissiehandel en CO2-beprijzing.

De discussie over de besteding van de 100 miljard euro uit het speciale fonds voor de staten blijft gespannen en zal zeker ook in de toekomst een centrale rol blijven spelen in de politieke debatten. Het valt nog te bezien hoe de afzonderlijke deelstaten de nieuwe kansen zullen benutten en welke langetermijneffecten dit zal hebben op hun economische situatie.