Bijzondere troeven: Merz roept op tot vrijheid, maar de kritiek op chaos groeit!

Bijzondere troeven: Merz roept op tot vrijheid, maar de kritiek op chaos groeit!

In het voorjaar van 2025 besloot de Duitse regering tot een speciaal fonds van 500 miljard euro gericht op investeringen in defensie en infrastructuur. Deze beslissing werd genomen als onderdeel van een fundamentele wijziging van de basiswet. De specifieke veranderingen brachten nieuwe vrijheden voor landen met betrekking tot de manier waarop zij de fondsen gebruiken. Ze vereisen niet langer voorafgaande federale goedkeuring, wat heeft geleid tot een debat over de verantwoordelijkheid en controle over het gebruik van fondsen. Critici waarschuwen voor ongecoördineerde individuele projecten en een onduidelijke distributie.

CDU-leider Friedrich Merz sprak zijn vertrouwen uit over de nieuwe vrijheden die gemeenten zullen krijgen en benadrukte de noodzaak van nieuwe schulden. Tijdens een premiersconferentie op 20 juni 2025 prees de premier van Saksen, Michael Kretschmer, de nieuwe regeling. Bijzonder opmerkelijk is dat 100 miljard euro van het speciale fonds rechtstreeks naar de deelstaten vloeit, die dit geld ook kunnen gebruiken voor sportfaciliteiten, culturele projecten, binnenlandse veiligheid, waterbeheer en woningbouw.

Politieke reacties en zorgen

De nieuwe regelgeving stuitte op zowel goedkeuring als weerstand binnen de federale overheid. Ralph Brinkhaus van de CDU riep op tot een systematische prioritering van projecten om aan de werkelijke behoeften te voldoen. Tegelijkertijd uitten vertegenwoordigers van de Groene Partij hun bezorgdheid. Sebastian Schäfer van de Groenen bekritiseerde dat het speciale fonds vooral werd gebruikt om de coalitie veilig te stellen in plaats van de toekomstige levensvatbaarheid van het land te verzekeren. De goedkeuring van de wijziging van de basiswet door de Groenen was ook afhankelijk van de voorwaarde dat het om extra uitgaven ging en niet om een ​​herverdeling van bestaande middelen.

Het juridisch kader voor het speciale fonds werd gecreëerd door wijziging van de artikelen 109, 115 en 143h van de Basiswet. Deze veranderingen maken met kredieten gefinancierde investeringen in defensie en klimaatbescherming mogelijk buiten de schuldenrem, wat de flexibiliteit voor de federale overheid vergroot. Het amendement op de basiswet kreeg een ruime meerderheid in de Bondsdag met 512 stemmen vóór, terwijl 206 parlementsleden ertegen stemden. De hervorming kreeg ook goedkeuring in de Bundesrat, waarbij Beieren en andere deelstaten een bijdrage leverden aan de meerderheid.

Gevolgen van de verandering in de basiswet

Het nieuwe investeringspakket is gekoppeld aan de verwachting dat de fondsen over een periode van twaalf jaar moeten worden goedgekeurd en dat de Bondsdag met gewone meerderheid kan beslissen hoe de fondsen concreet worden ingezet. Ook wordt de schuldenrem voor de deelstaten versoepeld, waardoor zij leningen kunnen aangaan ter hoogte van 0,35 procent van het bbp. Dit biedt landen de mogelijkheid om dringend noodzakelijke investeringen te doen in infrastructuur en klimaatbescherming.

Over het geheel genomen staan ​​politieke actoren nu voor de uitdaging om de toegewezen middelen efficiënt en doelgericht te gebruiken. Het valt nog te bezien hoe de staten en gemeenten het speciale fonds zullen gebruiken en of de vrees voor een ongecoördineerde verdeling van de fondsen werkelijkheid zal worden.

De discussie over het speciale fonds en de daarmee gepaard gaande veranderingen is nog lang niet voorbij. Critici en aanhangers zullen intensief blijven discussiëren over de vraag hoe de toekomst van het Duitse investeringsbeleid vorm moet krijgen. Terwijl de CDU en de SPD zich richten op het versterken van de infrastructuur en defensie, blijft het gebruik van de fondsen onder toezicht van de oppositie en het publiek.

[Merkur] meldt dat de wijzigingen in de basiswet als grondwettelijk toelaatbaar werden beschouwd nadat dringende verzoeken en rechtszaken tegen de wijziging van de basiswet door het Federale Constitutionele Hof waren afgewezen. Dit geeft het kabinet extra steun bij de uitvoering van zijn plannen.

[bpb] heeft ook uitgelegd dat speciale fondsen speciale begrotingen vertegenwoordigen die aan specifieke doeleinden zijn gewijd en niet onderworpen zijn aan de schuldenrem, wat van groot belang is in de huidige politieke situatie.