Burgergeld: bijna 50% buitenlanders - realiteit of mythe van de hangmat?

Burgergeld: bijna 50% buitenlanders - realiteit of mythe van de hangmat?

Het onderwerp burgeruitkering staat momenteel volop in de publieke discussie, vooral in relatie tot het grote aantal buitenlandse uitkeringsontvangers. Bijna de helft van de 5,7 miljoen ontvangers van burgeruitkeringen in Duitsland, of beter gezegd 2,7 miljoen, heeft een buitenlands paspoort. Dit aantal is aanzienlijk gestegen ten opzichte van 2021, toen ongeveer 2 miljoen buitenlanders een Hartz IV-uitkering ontvingen. Met name de Russische agressieoorlog tegen Oekraïne leidt tot een toename van het aantal buitenlandse ontvangers van een burgeruitkering, omdat Oekraïense vluchtelingen een burgeruitkering kunnen aanvragen zonder eerst de asielprocedure te hoeven doorlopen. Dit is een direct gevolg van de situatie waarin sinds het begin van de oorlog meer dan 1 miljoen mensen uit Oekraïne naar Duitsland zijn gevlucht, van wie 65% een burgeruitkering ontvangt. CitizensMoney.org.

In deze context heeft de Hans Böckler Foundation kritiek geuit op de algemene perceptie dat het geld van burgers vooral een “sociale hangmat” is voor buitenlanders. Ze benadrukt dat slechts 4% van de uitkeringsontvangers van burgers onterecht een uitkering ontvangt. Buitenlanders hebben alleen recht op een staatsburgerschapsuitkering als ze aan specifieke voorwaarden voldoen, zoals afkomstig zijn uit een EU-land of EER en eerder hebben gewerkt. Asielzoekers ontvangen tijdelijk lagere uitkeringen, maar deze kunnen in de loop van de tijd veranderen.

Aandeel buitenlandse ontvangers van een burgeruitkering

De cijfers zijn alarmerend: ongeveer 41,6% van de mensen uit asiellanden staat momenteel als werkloos geregistreerd, onder Oekraïense vluchtelingen bedraagt ​​het percentage 31,7%. Dit laat de uitdagingen zien die gepaard gaan met de integratie van vluchtelingen. Hindernissen zoals de erkenning van kwalificaties, de compatibiliteit van werk en kinderopvang en taalbarrières zijn sleutelfactoren die de integratie op de arbeidsmarkt bemoeilijken. Duitsland hanteert een ‘taal eerst’-aanpak, wat het lastig maakt om snel aan de slag te gaan. Te midden van deze moeilijkheden is het minder waarschijnlijk dat buitenlandse ontvangers van staatsburgerschapsuitkeringen sancties krijgen: slechts 0,5% van de 1,9 miljoen inzetbare begunstigden vielen in februari 2025 onder sancties.

In 2023 ontvingen ongeveer 2,6 miljoen buitenlanders en 2,9 miljoen Duitsers een burgeruitkering. Dit betekent een stijging van 100.000 buitenlandse uitkeringsgerechtigden ten opzichte van begin 2023. De kritiek op het Duitse migratiebeleid wordt steeds luider. Politieke actoren als Sahra Wagenknecht roepen op tot hervormingen en bezuinigingen op de uitkeringen voor de burgers. Ze stelt dat de toegang tot sociale diensten voor migranten beperkt moet worden om beter om te kunnen gaan met de uitdagingen van integratie. Dit stuit echter op tegenspraak van wetenschappers die de successen van de huidige integratiepraktijken benadrukken.

Economische onzekerheden en politieke reacties

Ongeveer 800.000 uitkeringsgerechtigden ontvangen een aanvullende uitkering omdat hun arbeidsinkomen niet toereikend is. Met name de verklaring van bondskanselier Olaf Scholz dat er 266.000 Oekraïense vluchtelingen met banen in Duitsland zijn, maakt duidelijk dat er ondanks alle uitdagingen positieve stappen worden gezet. Enzo Weber van het IAB wijst erop dat gericht taal- en kwalificatieaanbod succesvol is en bijdraagt ​​aan de integratie.

De controverses rond het geld van burgers en de impact ervan op het migratiebeleid zijn nog lang niet voorbij. Gezien de voortdurende debatten over integratie, de arbeidsmarkt en sociale uitkeringen valt nog te bezien hoe de beleidsmaatregelen zich in de toekomst zullen ontwikkelen. Burgergeld, de opvolger van Hartz IV, zal de komende maanden en jaren zeker een centraal onderdeel van deze discussie vormen.