De druk om te consumeren: hoe statussymbolen ons geld verslinden!

De druk om te consumeren: hoe statussymbolen ons geld verslinden!

De druk om te consumeren, vooral onder jongeren, is de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. Uit een enquête van het Federaal Bureau voor de Statistiek uit 2024 blijkt dat 21% van de 18- tot 34-jarigen iets koopt om niet de indruk te wekken dat ze het niet kunnen bijhouden. Luidruchtig fr.de De gemeenschappelijke consumptiegebieden hier zijn kleding, technologie en reizen.

Psycholoog en financieel deskundige Margarethe Honisch legt uit dat deze druk minder gebaseerd is op afgunst en meer op de angst minder waard te zijn. Consumptie vervult emotionele functies zoals erbij horen, beloning en afleiding. Gemiddeld zullen huishoudens in 2023 jaarlijks ruim 4.000 euro uitgeven aan vrije tijd, entertainment en kleding. Honisch benadrukt dat veel van deze uitgaven vermeden of geoptimaliseerd kunnen worden.

Psychologische mechanismen in consumentengedrag

Vaak kopen mensen niet het eigenlijke product, maar eerder het gevoel deel uit te maken van een bepaalde sociale groep. Dit wordt beïnvloed door emotionele problemen en verschillende psychologische effecten, zoals het framing-effect. Dit effect zorgt ervoor dat mensen resultaten evalueren afhankelijk van hun referentiekader. Zo wordt een winst van 20 euro positiever ervaren dan een verlies van 30 euro, ook al zijn beide evenveel waard. Handelaren zijn vaak geneigd om snel winst te maken en tegelijkertijd verliezen vast te houden, wat tot grotere financiële verliezen kan leiden. Op deze manier gebruiken detailhandelaren dit effect om aankoopbeslissingen te beïnvloeden, bijvoorbeeld voorraad3.com uitgelegd.

Een ander relevant concept is het verzonken kosteneffect, waarbij reeds gemaakte kosten het besluitvormingsproces negatief beïnvloeden. Handelaren houden vaak vast aan het verliezen van beleggingen in de hoop op een naderend herstel, waardoor de verliezen nog groter kunnen worden. Dit gebeurt vaak omdat beleggers geen rekening houden met de psychologische factoren die hun perceptie van winsten en verliezen beïnvloeden.

Zelfreflectie als sleutel tot verandering

Om jezelf te bevrijden van de druk om te consumeren, is zelfreflectie van groot belang. Honisch geeft advies om deze reflectie te stimuleren. Daarbij horen vragen als: “Wat wilde ik mezelf bewijzen met deze aankoop?” of “Op wie wil ik indruk maken en waarom?” Andere tips zijn onder meer de 7-dagenregel, die aanbeveelt een week te wachten voordat je dure aankopen doet, en een vergelijkingsdetox, waarbij je een week lang geen lifestyle-inhoud op sociale media consumeert.

Een ander advies is om je vriendenkring op te ruimen en jezelf te omringen met inspirerende mensen. Dit maakt het mogelijk om financiële zelfbeschikking te bereiken, wat betekent dat ‘meer hebben’ niet ‘meer zijn’ betekent. Honisch benadrukt dat het afwijzen van onnodige aankopen leidt tot meer vrijheid en duidelijkheid. Uiteindelijk kan iedereen op elk moment aan de druk om te consumeren ontsnappen zonder eerst rijk te hoeven worden.

Deze bevindingen maken duidelijk dat ons consumentengedrag niet alleen wordt beïnvloed door invloeden van buitenaf, maar ook sterk door psychologische mechanismen. Door bewust met je eigen aankoopmotieven om te gaan, kun je onnodige uitgaven vermijden en een gezonde relatie met geld ontwikkelen.