Merz onder druk: zal hij zijn verkiezingsbeloften breken en Trump volgen?

Merz onder druk: zal hij zijn verkiezingsbeloften breken en Trump volgen?

Friedrich Merz (CDU) staat sinds zijn verkiezing tot bondskanselier bijna twee maanden geleden onder sterke druk. Intern zijn er aanzienlijke spanningen in de coalitie omdat Merz enkele belangrijke verkiezingsbeloften nog niet is nagekomen. Met name de sectoroverschrijdende verlichting van elektriciteitsbelastingen voor bedrijven en particuliere huishoudens, die als een van zijn centrale beloften werd beschouwd, is onder kritiek komen te staan. Verenigingen spreken van woordbreuk aan de kant van de bondskanselier en roepen op tot implementatie en duidelijkheid over de aangekondigde hulpmaatregelen. Merz daarentegen heeft in de oude Bondsdag nieuwe miljarden aan defensie- en infrastructuuruitgaven doorgedrukt, wat vragen oproept over de financiële basis van deze projecten. Volgens een voorspelling van Commerzbank zou de Duitse staatsschuld in 2034 kunnen oplopen tot ongeveer 2,47 biljoen euro, wat overeenkomt met bijna 90 procent van het bruto binnenlands product.

De invloed van deze ontwikkelingen op de Duitse economie wordt met belangstelling gevolgd. Hoewel Duitsland in internationale vergelijkingen nog steeds onder de kritische schuldgrens ligt, wordt de kloof met landen als Frankrijk, waar de schuldquote naar verwachting naar 143 procent van het bbp zou kunnen stijgen, kritisch bekeken. Merz wordt ervan beschuldigd afstand te hebben genomen van de economische beleidsprincipes van de federale CDU en toch een koers te hebben gevolgd die Donald Trumps benadering van schulden weerspiegelt. Trump had een beleid van belastingverlagingen gevoerd dat de staatsschuld opdreef – een strategie die Merz nu lijkt te kopiëren.

Controversiële schuldenrem

De schuldenrem, die Merz tijdens de verkiezingscampagne als onveranderlijk omschreef, wordt ook een twistpunt. De SPD beschuldigt Merz ervan een verkiezingsbelofte te hebben gebroken. SPD-leider Lars Klingbeil reageerde positief op Merz' snelle verandering van mening over de schuldenrem, terwijl de vertrekkende SPD-fractieleider Rolf Mützenich boos op de tegenstrijdigheden wees. Merz had een duidelijk standpunt ingenomen dat volgens hem het handhaven van de schuldenrem zonder hervormingen niet mogelijk was, hetgeen ook werd ingenomen door bondskanselier Olaf Scholz. Scholz bekritiseerde dat hogere defensie-uitgaven alleen bereikt konden worden door een hervorming van de schuldenrem, maar Merz wierp tegen dat hij rekende op een groeiende economie en de discussie over de schuldenrem graag zou willen heropenen.

Tijdens de verkiezingscampagne besprak Merz de noodzaak van een nieuw speciaal fonds, maar sloot een hervorming van de schuldenrem in de nabije toekomst uit. Deze tegenstrijdigheden en het vasthouden aan dure verkiezingsgeschenken zouden ertoe kunnen leiden dat ten minste één centrale verkiezingsbelofte uiteindelijk wordt opgegeven. Bovendien krijgt de politieke inhoud van de agenda van Merz steeds meer aandacht: het idee van mogelijke belastingverhogingen, hoewel uitgesloten in het regeerakkoord, circuleert onder de coalitieleden.

Bekijk op internationaal niveau

Te midden van deze binnenlandse politieke uitdagingen heeft Merz zijn focus ook internationaal verlegd. Hij promoot actief een kapitaalmarktenunie met de Franse president Emmanuel Macron om particuliere financieringsbronnen te ontsluiten en de toegang tot eigen vermogen voor Europese bedrijven te verbeteren. Merz benadrukt de noodzaak van een brede en diepe kapitaalmarkt, maar is in tegenspraak met de bestaande afspraken in het regeerakkoord, dat een volledig gecommuniceerde depositoverzekering afwijst.

Conclusie: Het kanselierschap van Friedrich Merz wordt steeds meer bepaald door de vraag of hij aan de binnenlandse politieke verwachtingen kan voldoen en tegelijkertijd internationale maatstaven in de gaten kan houden. De erfenis van Trumps economisch beleid en de daaruit voortvloeiende parallellen met de huidige Duitse politiek werpen een doordacht licht op de uitdagingen waarmee Merz wordt geconfronteerd.