Φρένο χρέους στη Γερμανία: προστασία του κλίματος ή οικονομικό χάος;

Φρένο χρέους στη Γερμανία: προστασία του κλίματος ή οικονομικό χάος;

Στις 21 Ιουνίου 2025, ξεκίνησε μια νέα συζήτηση στη Γερμανία σχετικά με τη χρηματοδότηση της προστασίας του κλίματος. Τον Μάρτιο, το φρένο χρέους στον Βασικό Νόμο, και συγκεκριμένα στα άρθρα 109 και 143η, αποδυναμώθηκε από την ερυθρόμαυρο-πράσινη πλειοψηφία στην Bundestag. Αυτό έγινε με στόχο να δημιουργηθούν περισσότερα περιθώρια για τις απαραίτητες επενδύσεις σε υποδομές και κλιματική ουδετερότητα έως το 2045. Έχει συσταθεί ειδικό ταμείο χρηματοδοτούμενο από χρέος ύψους έως 500 δισ. ευρώ, το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για τον σκοπό αυτό στο μέλλον. Ωστόσο, οι επικριτές φοβούνται ότι οι στόχοι για το κλίμα θα μπορούσαν πράγματι να παρεμποδιστούν από τον νέο κανονισμό.

Οι προγραμματισμένες προσθήκες από το ειδικό ταμείο στο Ταμείο για το Κλίμα και τον Μετασχηματισμό (KTF) ανέρχονται σε 100 δισ. ευρώ, που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για ιδιωτικές επενδύσεις και δάνεια, για παράδειγμα για την αγορά ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Από το 2016, περίπου 2,1 εκατομμύρια ηλεκτρικά και plug-in υβριδικά αυτοκίνητα έχουν υποστηριχθεί μέσω περιβαλλοντικών μπόνους, με κόστος περίπου δέκα δισεκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, η προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος έχει εδραιωθεί ως κρατικός στόχος στο γερμανικό βασικό νόμο από το 1994. Αυτός ο στόχος υποστηρίχθηκε από την απόφαση του Ομοσπονδιακού Συνταγματικού Δικαστηρίου για το κλίμα του 2021, η οποία απαιτεί νομική ερμηνεία της κλιματικής ουδετερότητας.

Οι επενδυτικές απαιτήσεις έχουν αυξηθεί κατακόρυφα

Η τρέχουσα κατάσταση δείχνει ότι η προστασία του κλίματος στη Γερμανία έχει πραγματικά γίνει ένα σημαντικό οικονομικό εργοτάξιο. Οι εκτιμήσεις των ερευνητικών ινστιτούτων ανεβάζουν την απαίτηση πρόσθετης επένδυσης σε τουλάχιστον 600 δισ. ευρώ τα επόμενα δέκα χρόνια, που αντιστοιχεί σε ετήσια απαίτηση περίπου 60 δισ. ευρώ. Ορισμένοι ειδικοί μάλιστα εκτιμούν ότι είναι περίπου 100 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως. Συγκριτικά, ο τρέχων ομοσπονδιακός προϋπολογισμός είναι 450 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως, γεγονός που δείχνει το μέγεθος του προβλήματος.

Ο Ulrich Klüh από το Πανεπιστήμιο Εφαρμοσμένων Επιστημών του Darmstadt περιγράφει τις εκτιμήσεις ως συντηρητικές και ζητά δάνεια ως μέσο χρηματοδότησης. Η Γερμανία επωφελείται επί του παρόντος από τα χαμηλά επιτόκια του χρέους, τα οποία εμπνέουν εμπιστοσύνη στις χρηματοπιστωτικές αγορές. Εμπειρογνώμονες όπως ο Matthias Kalkuhl από το PIK προειδοποιούν ότι η ανεπαρκής επένδυση θα μπορούσε να οδηγήσει σε υψηλά επίπεδα κλιματικής βλάβης και πολιτική αστάθεια.

Οι προκλήσεις του φρένου του χρέους

Το φρένο χρέους στον Βασικό Νόμο αντιπροσωπεύει ένα σημαντικό εμπόδιο για τη λήψη νέων δανείων. Ενώ η Αριστερά ζητά την κατάργηση αυτού του κανονισμού, η Ένωση, το FDP και το AfD ζητούν τη διατήρησή του. Το SPD και οι Πράσινοι, από την άλλη πλευρά, σχεδιάζουν μεταρρυθμίσεις και εξετάζουν ένα «Ταμείο Γερμανίας» για τη χρηματοδότηση των απαραίτητων επενδύσεων μέσω δανείων. Πιθανοί νέοι συνασπισμοί θα μπορούσαν ακόμη και να εξετάσουν τη δημιουργία ειδικού χρέους για το κλίμα και την ασφάλεια. Ωστόσο, ο Ulrich Klüh υποστηρίζει την κατάργηση του φρένου χρέους αντί νέων ειδικών προϋπολογισμών.

Το Συμβούλιο Εμπειρογνωμόνων για Κλιματικά Θέματα έχει ήδη αξιολογήσει τις νομικές απαιτήσεις για την προστασία του κλίματος ως ανεπαρκείς. Οι κανονισμοί και οι κατευθυντήριες γραμμές θα μπορούσαν να δώσουν στις ΜΚΟ περισσότερες ευκαιρίες να υποβάλουν αγωγή, κάτι που θα μπορούσε να οδηγήσει σε καθυστερήσεις και πρόσθετο κόστος. Επιπλέον, οι νέες απαιτήσεις περιορίζουν την ελευθερία σχεδιασμού των αιτούντων. Η πρόκληση παραμένει να βρεθεί μια ισορροπία μεταξύ των απαραίτητων επενδύσεων και των αυστηρών οικονομικών απαιτήσεων.